‘Saatleri Ayarlama Enstitüsü‘nün Amerika serüveni

Ahmet Hamdi Tanpınar’ın başyapıtlarından ‘Saatleri Ayarlama Enstitüsü’ geçtiğimiz ay Amerika’da okurlarla buluştu. Penguin Books tarafından yayımlanan kitabın editörlerinden John Siciliano’yla konuştuk. Siciliano da ismini ilk duyduğu andan itibaren romandan etkilendiğini söylüyor.

Seray ŞAHİNLER/seray.sahinler@aksam.com.tr

Edebiyatımızın etkili eserlerinden ‘Saatleri Ayarlama Enstitüsü’. Ahmet Hamdi Tanpınar kalemi eline alıp ne zaman bu romana başladı bilmiyoruz. Ama 1961’de yayımlandı bu roman. ‘Görünmez’ gibi görünse de okurlara hep ulaştı. Kurgusal açıdan oldukça başarılı olan bu roman edebiyattan tiyatroya uyarlanan yapıtlar arasında da yerini aldı ve uzun yıllar sahnelendi. Bir bakıma Türk modernleşmesinin ironik eleştirisini yapan romanda Tanpınar, Nuri Efendi, Mübarek ve Halit Ayarcı’yı buluşturdu ve ve saat-zaman-insan ilişkilerini hepimize nüfuz ederek ele aldı. Ve şimdi Tanpınar, aynı şeyleri Amerika’daki okurlara da hissettirecek. ‘Saatleri Ayarlama Enstitüsü’ geçtiğimiz ay Penguin Books tarafından  ‘Time To Regulation Institute’ adıyla ABD’de yayımlandı. Kitabın editörlerinden John Siciliano’ya ulaştık…

50 YIL ÖNCE AYNI SORUYU SORDU

Siciliano, Tanpınar’la ilk tanışmasını şöyle anlatıyor: “Dünya nereye gidiyor? diye düşündüm. Ahmet Hamdi Tanpınar’ın bu sıra dışı romanı ‘Saatleri Ayarlama Enstitüsü’nde 50 yıl önce ortaya atmaya çalıştığı soruyla aynı soruyu sormuştum. Tanpınar ismiyle ilk kez, İstanbul’a ilk uçuşum sırasında Orhan Pamuk’un ‘İstanbul Hatıralar ve Şehir’ kitabının dosyasını okurken karşılaştım. Pamuk ona o kadar saygı gösteriyordu ki, İngilizcede Tanpınar’a ait hiçbir şey bulamamak beni şaşırttı. İlerleyen birkaç yıldan sonra, sorularımı yanıtlayan bir Türk edebiyat ajanına (yurtdışında başka ülkelerden yazar araştırmaları yapan kişiler) ‘Penguin Klasikleri’nde yayımlamamız icap eden ilk Türk klasiği kim olmalı?” diye sorduğumda soruma kesin bir cevap vermişti: Tanpınar! Çok geçmeden Penguin Classics, bu büyük Türk romancının İngiliz dilinde keşfedilmesinin ortağı oldu ve sonrasında ‘Saatleri Ayarlama Enstitüsü’, Türkiye dışında ilk kez dünyanın önde gelen yayıncıları tarafından basıldı.”

20. YÜZYILDA ÇIĞIR AÇTI 

“Bu, sadece Türkiye’de de bugünün değil, aynı zamanda özelleşen, bürokratikleşen, en yüksek verimin peşinde koşan ve dakikalara endekslenmiş toplum içinde yavaşlamanın, insanlığımızla tekrar bağlantı kurmanın önemini fark ettiğimiz dönemin de romanı. Bence, 20’nci yüzyılın muhteşem, özgün ve çığır açan kurmaca eserleri arasında dimdik ayakta duruyor. Umarım siz de bizim kadar bu keşiften heyecan duyarsınız.”

BAĞIMLILIK YARATAN MUAZZAM CAZİBE 

SIcIlIano, ‘Saatleri Ayarlama Enstitüsü’ hakkındaki hayranlığını şu sözlerle dile getiriyor: “Bağımlılık yaratan tekinsiz bir anlatıcıyla muazzam bir cazibenin sıra dışı, mükemmel, nükteli, merak uyandıran romanı. Kafka’nın yolunun Gary Shteyngart’la, Voltaire’in hicivsel coşkunluğuyla, Orwell’in açıkgözlüğüyle ama çok daha azı ve Svevo’nun gülünç budalalığıyla kesiştiğini hatırlayın, işte burada onun absürd tarzdaki çekiciliğini kavrayacaksınız.”

Kaynak: Akşam